การขอให้แยกสินสมรสหรือขออนุญาตจัดการสินสมรสแต่เพียงผู้เดียว
เหตุที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งจะมาร้องขอต่อศาลมี 5 ประการตามมาตรา 1484 คือ
1.สามีหรือภริยานั้นจัดการสินสมรสเป็นที่เสียหายถึงขนาดเช่นสินสมรสกลับทุบทิ้งไปเป็นตึกแถวที่อาจให้คนเช่าทำเป็นร้านค้าได้ค่าเช่าเดือนละเป็นหมื่น ๆ บาททำให้ขาดรายได้
- ไม่อุปการะเลี้ยงดูคู่สมรสฝ่ายที่มาร้องขอต่อศาล แต่ทั้งนี้ไม่รวมถึงการไม่อุปการะเลี้ยงดูบุตร แต่ต้องเป็นการอุปการะเลี้ยงดูระหว่างสามีภริยาตามกฎหมายมิใช่เป็นข้อตกลงระหว่างกันในการเลิกห้างหุ้นส่วนแล้วตั้ง บริษัท แล้ว บริษัท มีหนี้สินล้นพ้นตัวไม่มีรายได้มาจ่ายตามข้อตกลง (คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๒๕๕๔/๒๕๖๑)
- มีหนี้สินล้นพ้นตัวคือมีหนี้สินมากกว่าทรัพย์สินที่ตนมีอยู่หรือไปทำหนี้เกินกว่าครึ่งหนึ่งของสินสมรสที่มีอยู่ทั้งนี้แม้หนี้สินที่เกิดขึ้นเป็นเพราะเศรษฐกิจของประเทศไม่ดีมิใช่เนื่องจากความผิดพลาดในการจัดการสินสมรสของสามีหรือภริยาก็ตาม
4.ขัดขวางการจัดการสินสมรสของอีกฝ่ายหนึ่งโดยไม่มีเหตุสมควรเช่นบ้านสินสมรสชำรุดทรุดโทรมมากคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งจะจ้างช่างมาซ่อมแซมก็ขัดขวางหรือ
- มีพฤติการณ์ปรากฏว่าจะทำความหายนะให้แก่สินสมรสเช่นสามีเอาเงินที่เป็นสินสมรสไปใช้จ่ายฟุ่มเฟือยหรือไปเล่นการพนันเป็นต้น
ในการร้องขอต่อศาลเพื่อให้มีคำสั่งตามมาตรา 1484 นี้คู่สมรสมีทางเลือกอยู่ 2 ประการคือ
(1) ร้องขอให้ศาลมีคำสั่งอนุญาตให้ผู้ร้องมีอำนาจจัดการสินสมรส แต่เพียงผู้เดียวโดยคู่สมรสอีกฝ่ายหนึ่งไม่มีอำนาจมาเกี่ยวข้องหรือ
(2) ร้องขอให้ศาลสั่งให้แยกสินสมรสซึ่งในกรณีที่ศาลมีคำสั่งให้แยกสินสมรสแล้วสินสมรสส่วนที่แยกออกตกเป็นสินส่วนตัวของใครคนนั้นก็มีกรรมสิทธิ์และมีอำนาจจัดการหรือจำหน่ายจ่ายโอนได้ตามลำพังบรรดาทรัพย์สินที่คู่สมรสฝ่ายใดได้มาในภายหลังจากที่ศาลได้มีคำสั่งให้แยกสินสมรสแล้วไม่ให้ถือว่าเป็นสนสมรส แต่ให้ถือเป็นสินส่วนตัวของคู่สมรสฝ่ายนั้นและดอกผลของสินส่วนตัวที่ได้มาหลังจากที่ได้แยกสินสมรสแล้วให้เป็นสินส่วนตัวของคู่สมรสฝ่ายที่เป็นเจ้าของสินส่วนตัวนั้นด้วยทั้งนี้ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 1492
นอกจากนี้ในระหว่างที่ศาลกำลังดำเนินกระบวนพิจารณาเกี่ยวกับเรื่องนี้อยู่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งอาจร้องขอให้ศาลกำหนดวิธีคุ้มครองชั่วคราวก็ได้เช่นสามีกำลังเอาที่ดินสินสมรสไปให้ผู้อื่นเช่า 3 ปี โดยเรียกค่าเช่าถูก ๆ ภริยาอาจร้องขอต่อศาลให้มีคำสั่งห้ามมิให้มีการเช่าที่ดินนั้นได้ ตัวอย่างเช่น
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1645/2548 สามีปลอมลายมือชื่อภริยาในการจัดการสินสมรสนับเป็นเหตุให้ภริยาขอแยกสินสมรสได้
