เช็คไม่มีมูลหนี้หรือมูลหนี้เป็นโมฆะมีความผิดทางอาญาหรือไม่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1378/2515

โจทก์ฟ้องหาว่าจำเลยออกเช็คเพื่อเป็นการชำระหนี้มอบให้นางเขจ ต่อมานางเขจนำเช็คไปขอรับเงิน ธนาคารปฏิเสธการจ่ายเงิน ทั้งนี้ โดยจำเลยออกเช็คด้วยเจตนาจะไม่ให้มีการใช้เงินตามเช็คและออกในขณะที่ไม่มีเงินอยู่ในบัญชีอันจะพึงให้ใข้เงินได้ ขอให้ลงโทษตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๓

จำเลยให้การปฏิเสธ

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ลงโทษจำเลยตามพระราชบัญญัติว่าด้วยความผิดอันเกิดจากการใช้เช็ค พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๓ จำคุก ๒ เดือน

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า ผู้เสียหายกับจำเลยเล่นแชร์วงเดียวกัน มีคนเล่นรวม ๒๗ มือ ๆ ละ ๖,๐๐๐ บาท นายใบเตย เป็นหัวหน้า ประมูลกันเดือนละครั้ง ผู้ที่ประมูลได้ต้องออกเช็คฉบับละ ๖,๐๐๐ บาทให้แก่หัวหน้าวง เพื่อมอบให้แก่ผู้ที่ยังประมูลไม่ได้ยึดถือไว้เป็นประกันการชำระหนี้ โดยหัวหน้าวงเป็นผู้รวบรวม จำเลยประมูลแชร์ได้เป็นมือที่ ๖ สามีผู้เสียหายประมูลได้เป็นมือที่ ๑๓ จำเลยชำระเงินค่าแชร์ ๖,๐๐๐ บาท มอบให้นายใบเตย เพื่อเอาไปให้ผู้เสียหายแล้ว แต่นายใต้พงษ์เอาไปใช้ส่วนตัวเสียหมด ผู้เสียหายจึงไม่คืนเช็คให้ กลับนำไปขึ้นเงิน และธนาคารปฏิเสธการใช้เงิน

ศาลฎีกาเห็นว่า การเล่นแชร์วงนี้มีนายใบเตย พยานจำเลยเป็นหัวหน้าวง ผู้เล่นมิได้ติดต่อกันเอง หากติดต่อกันโดยผ่านหัวหน้าวง คือ ผู้เล่นที่ประมูลได้ ต้องออกเช็คให้แก่หัวหน้าวงเพื่อมอบให้แก่ผู้เล่นที่ยังประมูลไม่ได้ยึดถือไว้เป็นประกันการขำระหนี้ และหัวหน้าวงเป็นผู้รวบรวมเงินจากผู้เล่นลูกวงเอาไปมอบให้แก่ผู้เล่นที่ประมูลได้ด้วย หมายความว่า หัวหน้าวงมีหน้าที่เก็บเงินจากผู้เล่นลูกวงเอาไปให้แก่ผู้เล่นที่ประมูลได้ กรณีนี้ เมื่อสามีของผู้เสียหายประมูลแชร์ได้ จำเลยก็ชำระเงินค่าแชร์นั้นโดยส่งมอบให้แก่นายใบเตย แล้วจำเลยจึงไม่มีมูลหนี้จะต้องขำระเงินตามเช็คที่ออกให้เป็นประกันการชำระหนี้ฉบับที่ตกอยู่กับผู้เสียหายต่อไปอีก ดังนั้น แม้ต่อมาธนาคารปฏิเสธการใช้เงิน จำเลยก็ไม่มีความผิด ฎีกาของจำเลยฟังขึ้น

พิพากษากลับ ให้ยกฟ้องโจทก์

สรุป

จำเลยออกเช็คล่วงหน้าให้นายวงแชร์ เพื่อมอบให้แก่ผู้ที่ยังประมูลไม่ได้ยึดถือไว้เป็นการประกันการชำระหนี้ เมื่อจำเลยชำระเงินค่าแชร์ส่งมอบให้นายวงครบถ้วนแล้ว จึงไม่มีมูลหนี้จะต้องชำระเงินตามเช็คที่ออกให้เป็นประกันฉบับนั้นอีกต่อไป แม้ธนาคารจะปฏิเสธการใช้เงิน จำเลยก็ไม่มีความผิด